نخستین نشریه به عنوان ارگان رسمی وزارت معارف در فروردین 1298 ه.ش. با نام «اصول تعلیمات» در عرصه‌ی فرهنگ این مرز و بوم ظاهر شد. این نشریه، در سال‌های بعد به تدریج با نام‌ های مجله‌ی «تعلیم و تربیت»، «ماهنامه‌ فرهنگ»، «ماهنامه‌ آموزش و پرورش» منتشر شد و عاقبت در سال 1341 ه.ش. به تاسیس «دفتر انتشارات کمک آموزشی» منجر شد.

این مرکز، بعد از مدت‌ ها مطالعه و تحقیق، سرانجام از سال 1342 ه.ش. تدریجاً به انتشار مجموعه‌ نشریاتی با عنوان اصلی «پیک» و عناوین فرعی «کودک»، «نوآموز»، «نوجوان»، «جوان»، «معلم و خانواده» و هم‌چنین ماهنامه «آموزش و پرورش» همت گماشت. غالب این مجله‌ها، هر پانزده روز یک‌ بار در سراسر سال تحصیلی منتشر می‌شد و شمارگان هر شماره‌ آن‌ ها در مجموع سه میلیون نسخه بود که تا حد امکان در شهرها و روستاهای گوناگون کشور توزیع می‌شد.

نکته قابل توجه در انتشار مجله‌های پیک، ارزیابی علمی، مطالعه و آزمایش‌ های مقدماتی قبل از انتشار مجله‌ها بر اساس گروه‌های سنی گوناگون بود. وزارت آموزش و پرورش (وزارت فرهنگ سابق) به‌منظور انتشار گروه‌ مجله‌های پیک، نخست با همکاری انتشارات فرانکلین، مرکزی به نام «مرکز تهیه خواندنی‌های نوسوادان» تاسیس کرد.

مرکز تهیه‌ی خواندنی‌های نوسوادان، پیش از انتشار نخستین مجله از گروه مجله‌های پیک، مطالعه و تحقیق‌های گسترده‌ای را در زمینه‌ی هدف‌ها، روش‌ها و برنامه‌های کاری سازمان‌های مشابه، در دیگر کشورهای جهان آغاز کرد. در این زمینه، برنامه‌های گفت‌و گوی حضوری با کودکان، بزرگسالان و نوسوادان روستایی و شهری، در بیش از یک‌صد روستا و شهر ترتیب یافت و نتایج این گفت‌وگوها جمع‌آوری شد. جلسه‌های مستمر با معلمان و صاحب‌نظران آموزش و پرورش، به منظور نظرخواهی درباره‌ی نیازهای فرهنگی جامعه برای رسیدن به اهداف پیک، از دیگر بررسی‌های انجام شده بود. سرانجام، چهار ماه پس از تاسیس مرکز تهیه‌ی خواندنی‌های نوسوادان، نخستین دوره‌ی آزمایشی خواندنی‌های نوسوادان، با انتشار مجله‌ای در 12 صفحه به نام «پیک دانش‌آموز» برای کودکان کلاس‌های سوم تا ششم دبستان و مجله‌ای در 8 صفحه به نام «پیک معلم» برای معلمان این کلاس‌ها آغاز شد.

در مرحله‌ی اول، به منظور بررسی نتایج انتشار این دو مجله، 86 دهکده در شهرستان قزوین به‌عنوان مناطق آزمایشی ارزشیابی محتوا و کاربرد مجله‌های پیک دانش‌آموز و پیک معلم، برگزیده شد. بعد از به‌دست‌آوردن نتایج مطلوب، انتشار دیگر مجله‌های پیک آغاز شد. در سال 1348 ه.ش.، «پیک کودک» برای کودکان کودکستانی و دانش‌آموزان سال اول دبستان منتشر شد. در همین سال، دوره‌ی جدید «ماهنامه‌ی آموزش و پرورش»، انتشار یافت. در سال 1349 ه.ش.، پیک جوان برای دانش‌آموزان مقطع تحصیلی دبیرستان منتشر شد و بالاخره در سال 1351 ه.ش.، آخرین مجله از این گروه با نام «پیک نوجوان» برای مخاطبان سنی دوره‌ی راهنمایی تحصیلی انتشار یافت.

در سال 1346 ه.ش.، مرکز تهیه خواندنی‌های نوسوادان، به مرکز «انتشارات آموزشی» تغییر نام داد و در سال 1353 ه.ش.، مرکز انتشارات آموزشی، به همکاری خود با موسسه فرانکلین، به دلیل ناتوانی آن موسسه در انتشار به موقع مجله‌های پیک پایان داد.

موسسه فرانکلین در پایان سال 1353 ه.ش.، از تهیه‌ی بیش از یک ششم از تعهدات خود ناتوان بود و تاخیر در انتشار به موقع پیک‌ها، سقوط چشمگیر شمارگان این مجله‌ها را به دنبال داشت.

پس از آن مرکز انتشارات آموزشی از سوی وزارت آموزش و پرورش و انتشارات سروش به نمایندگی از رادیو و تلوزیون ملی ایران، به منظور تهیه‌ی مجله‌های پیک، ماهنامه‌ی آموزش و پرورش، دفترهای تمرین درسی، کتاب‌های آموزشی و انتشارات خاص کودکان، نوجوانان و جوانان، قراردادی منعقد شد.

سال 1357 ه.ش.، آخرین سال عمر پیک‌هایی بود که با همه‌ی محاسن شکلی خود، در عمل تا حد چشم‌گیری تحت نفوذ و تاثیر رژیم دست‌نشانده‌ی پهلوی، سوگیری‌های معنا داری در آن‌ها به چشم می‌خورد.

طی دو سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به تدریج سعی شد انتشار مجله‌های پیک با ظاهری موجه‌تر استمرار یابد.

این نشریات ویژگی هایی داشتند که آن‌ها را از دیگر نشریات موجود متمایز می کرد. مهم‌ترین این ویژگی ها عبارت بودند از:

ـ اجتناب از یک‌سو بودن پیام‌ها و سخن‌ها و ایفای نقش به عنوان پل ارتباطی بین مسئولان و مخاطبان؛

ـ ممتاز بودن کیفیت نشریات از لحاظ تصویر، صفحه‌آرایی، نگارش هنرمندانه، ویرایش و …؛

ـ تاکید بر استفاده از نیروهای متعهد، دلسوز و کارامد در مراحل تولید نشریات؛

ـ تاکید بر جنبه‌های کمک آموزشی مجلات و ارتباط آن‌ها با برنامه‌‌های درسی.

نخستین نشریه از گروه نشریات رشد، مجله‌ی «رشد معلم» بود که در مهرماه 1360 ه.ش. پا به عرصه‌ی مطبوعات کشور گذاشت. سپس «رشد دانش‌آموز» و بعد از آن «رشد نوجوان» منتشر شد. طولی نکشید که مجلات رشد، هم از لحاظ کیفیت و هم از لحاظ کمیت، از «پیک‌ها» سبقت گرفتند. به‌طوری که علاوه بر هشت عنوان نشریه‌ای که جایگزین نشریات پیک شد، ده نشریه‌ی جدید نیز به جمع این خانواده اضافه گردید. از این ده نشریه جدید، «مجله‌ی رشد تکنولوژی آموزشی» به صورت ماهنامه و بقیه به صورت فصلنامه منتشر می‌شد.

مجلات فصلنامه‌ی رشد عمدتاً جنبه‌ی اختصاصی داشته و برای استفاده‌ی معلمان و دانشجویان تربیت معلم منتشر می‌شود. این نشریات، از جهت حفظ طراوت علمی معلمان و اطلاع‌رسانی درباره‌ی تازه‌های مربوط به محتوای برنامه‌های درسی، از اهمیت خاصی برخوردار است.

در سال‌های بعد، علاوه بر افزایش شمارگان مجلات رشد، عناوین نشریات نیز بنا به نیازهای مخاطبان و شرایط اجتماعی به 30 عنوان تا سال 1388 افزایش یافت.

عده‌ی کثیری از پژوهشگران، نویسندگان و کارشناسان مسایل آموزش و پرورش در دفتر انتشارات کمک آموزشی مشغول همکاری و خدمت هستند و هر یک به نوبه‌ی خود در انتشار و ارائه‌ی هرچه مطلوب تر مجلات رشد می‌کوشند.

در نحوه‌ی توزیع مجلات رشد نیز با تدابیر و رویکردهای جدید، شاهد تحول چشمگیری بوده و امروزه مجلات رشد، بدون تاخیر و طبق زمان‌بندی پیش‌بینی شده، سراسر کشور را پوشش می‌دهند.

بدون شک، نشریات آموزشی رشد، در مقایسه با سایر مطبوعات کشور پرمخاطب‌ترین، پرشمارگان‌ترین، جدی‌ترین و متنوع‌ترین است.

منبع : دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی